بررسی تأثیر نوع دین داری بر سرمایه اجتماعی مردان بالای 30 سال شهر همدان

دین به عنوان یک نهاد اجتماعی، نیروی جاودانه ایست که در طول تاریخ با زندگی انسان ها آمیخته بوده است. عزم افراد به رعایت هنجارهای گروهی توسط دین تقویّت می شود به گونه ای که این هنجارها برتر از منافع صرفاً خصوصی قرار می گیرد. دین موجب انسجام اجتماعی، تقویّت اخلاق جمعی، مثبت اندیشی بوده و وجوه مشترکی با سرمایه ی اجتماعی دارد و موجب افزایش آن در جامعه می شود. از سویی دیگر سرمایه ی اجتماعی نیز زمینه ساز شبکه های ارتباطی و عامل همبستگی اجتماعی است. بنابراین می توان گفت که سرمایه ی اجتماعی و دین از نظر نقش و کارکرد در جامعه، وجوه مشترکی دارند. باورهای دینی چون کمک به هم نوع و تلاش برای سود رساندن به دیگران باعث می شود که افراد منافع شخصی را رها کرده و به سود جمعی فکر و عمل کنند و سرمایه ی اجتماعی خود را بالا ببرند. محقّق بر این باور است که در جامعه ی ایران چندین نوع دین داری وجود دارد و تعلّق افراد به هر یک از این انواع، بر سرمایه ی اجتماعی شان اثر می گذارد. بر این اساس، این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش می باشد که چه رابطه ای بین نوع دین داری و سرمایه ی اجتماعی مردان بالای 30 سال شهر همدان وجود دارد. تاکنون مطالعات فراوانی در زمینه ی رابطه ی دین و سرمایه ی اجتماعی صورت گرفته است اما این پژوهش ها صرفاً ارتباط دین و سرمایه ی اجتماعی را مدنظر قرار داده و تأثیر انواع دین داری ها را بررسی نکرده اند. در این پژوهش، هدف اصلی بررسی تأثیر نوع دین داری مردان بالای 30 سال شهر همدان بر سرمایه ی اجتماعی آنان می باشد. این تحقیق از نظریات دورکیم، وبر، سروش، ملکیان، کلمن، پاتنام و ... استفاده کرده است. فرضیات پژوهش حاضر این است که انواع دین داری مناسک گرا، زهدگرا و روشنفکرانه در بین مردان باعث افزایش سرمایه ی اجتماعی هنجاری و ارتباطی آنان می شود. متغیّر مستقل این پژوهش نوع دین داری است که شامل انواع مناسک گرا، زهدگرا و روشنفکرانه است. متغیّر وابسته، سرمایه ی اجتماعی است که به دو دسته ی هنجاری و ارتباطی تقسیم می شود که دسته ی هنجاری شامل اعتماد (بنیادین، تعمیم یافته، بین شخصی و نهادی) می باشد. دسته ی ارتباطی شامل مشارکت، همیاری و شبکه ی ارتباطات می باشد. حجم نمونه ی این پژوهش 384 نفر از مردان بالای 30 سال شهر همدان است. روش انجام این پژوهش پیمایش و ابزار اندازه گیری آن پرسشنامه می باشد. در این پژوهش با استفاده از نرم افزار spss به تحلیل داده ها پرداخته شده و رابطه ی بین متغیّرها و آزمون فرضیّات توسط آمار استنباطی، ضریب همبستگی و تحلیل واریانس یک طرفه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که فرضیّات اوّل و سوّم مورد تأیید قرار می گیرند به طوری که نوع دین داری مناسک گرا و روشنفکرانه باعث افزایش سرمایه ی اجتماعی هنجاری و ارتباطی می شود. هم چنین، نوع دین داری زهدگرا باعث افزایش سرمایه ی اجتماعی ارتباطی و باعث کاهش سرمایه ی اجتماعی هنجاری می شود. بنابراین فرضیّه ی دوّم رد می شود.